کلیسای ننه مریم

کلیسای ننه مریم یا حضرت مریم یا شرق آشور، اولین کلیسای مشرق زمین و دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت‌لحم فلسطین است که در خیابان خیام ارومیه و در محوطه ای بزرگ واقع شده است و هر یکشنبه آشوریان برای ادای فرایض دینی به این کلیسا می‌آیند
این کلیسا در سال 32 میلادی بنا نهاده شده است و پیش از آن نیز یکی از آتشکده های زرتشتیان بوده است. سه نفر از موبدان این آتشکده، پس از مشاهده حرکت ستاره درخشانی به سمت شرق میلاد مسیح را پیش بینی می‌کنند و راهی اورشلیم می‌شوند. وقتی از سفر باز می‌گردند، آتشکده را به کلیسا تغییر کاربری می‌دهند که امروزه ما آن را به عنوان کلیسای ننه مریم می‌شناسیم. مطابق نظر کارشناسان سنگ قبر سه موبد مذکور در سالن ورودی کلیسا نگهداری می‌شد تا اینکه در سال 1915 میلادی توسط میسیون روس های ارتدوکس به یکی از موزه های ' کیِف ' منتقل شد.
پس از آن کلیسای ننه مریم یا شرق آشور چندین بار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 642 میلادی، شاهزاده ای چینی به نام بافری برای ملاقات اسقف اعظم نینوا به بین النهرین و سپس به ارومیه آمده و پس از اقامت در کلیسای ننه مریم به مرمت آن پرداخت. به نظر می‌رسد بنای فعلی کلیسا در دوره ساسانی شکل گرفته باشد.
معماری این کلیسا با آنچه از کلیسا در ذهن دارید متفاوت است و خبری از جزئیات و تزئینات چشم گیر در آن نیست و سادگی این مکان توجه شما را جلب خواهد کرد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است. حتی برای خوشبو کردن فضای داخلی کلیسا اغلب از گیاهان معطر خودرو استفاده می‌شد و در این کلیسا هرگز از عکس و شمایل قدیسان استفاده نشده است.
کلیسای ننه مریم ساختمان مربعی شکل و در عین سادگی از استحکام فوق العاده برخوردار است و از نظر تقسیمات داخلی دارای یک محراب، چند اتاق، چند هشتی و سالن اصلی است. بازدیدکنندگان هنگام ورود به این مکان، تابلویی را مشاهده می‌کنند که جمله‌ زیر روی آن نوشته شده است : «نعلینت را از پاهایت بیرون کن؛ زیرا مکانی که در آن ایستاده‌ای، زمین مقدس است»